Lichtvervuiling treft mensen en dieren, maar het is lastig om te weten wat het juiste licht is voor elke plek - en in welk licht mensen en dieren het beste gedijen. Om in de toekomst gefundeerde beslissingen te kunnen nemen is meer kennis nodig.
Maria Nilsson Tengelin is natuurkundige en onderzoeker in fotometrie en radiometrie bij RISE - Research Institutes of Sweden. Ze werkt onder andere met lichtmetingen en lichtgerelateerde onderzoeksprojecten die de basis vormen voor normen en richtlijnen rond buitenverlichting.
“Met meer kennis kun je evenwichtigere beslissingen nemen. Er zijn geen oplossingen die voor alle situaties gelden, maar op basis van de bestaande voorwaarden, kun je een succesvolle aanpak vinden”, zegt Maria Nilsson Tengelin.
Maria Nilsson Tengelin, natuurkundige en onderzoeker bij RISE.
Zorgvuldige onderzoeken
In het project "Energie-efficiënte buitenverlichting met verminderde lichtvervuiling" werkte Maria Nilsson Tengelin samen met Annika Jägerbrand van de Universiteit van Gävle en Alp Durmus van Penn State University, VS. Binnen het project werd een testbed gebouwd op een wandel- en fietspad in een natuurgebied aan de rand van Borås in het zuiden van Zweden. Gedurende een week werden de bestaande armaturen uitgeschakeld en zijn tijdelijke masten met armaturen van Fagerhult opgezet. De armaturen hadden verschillende gecorreleerde kleurtemperaturen: neutraal wit (3000 K), warm wit (2200 K) en oranje (1800 K).
Elk armatuur was uitgerust met twee verschillende soorten optiek, een die zowel een brede lichtspreiding gaf en één afgeschermde, met meer licht op de weg en bijna niets naar de zijkanten. Op die manier was het mogelijk om verschillende kleurtemperaturen en smalle en brede lichtspreiding in verschillende combinaties te onderzoeken. De installatie werd beoordeeld met traditionele grondgebaseerde lichtmetingen en met een nieuw ontwikkelde methode waarbij een drone werd gebruikt om te meten hoe het licht zich verspreidde naar de lucht en verder de omgeving in. In het onderzoek liepen zesenvijftig mensen langs de weg en vulden een enquête in over hun ervaring met de lichtomgeving voor de verschillende instellingen van de verlichting.
De foto komt uit Simrishamn, waar Fagerhult-verlichting de stad verlicht.
“De deelnemers moesten onder andere aangeven aan welke verlichting ze de voorkeur gaven, en of ze bereid waren om eigen opofferingen te maken als het milieu daar baat bij heeft. Het doel van het project was om uit te zoeken hoe we de hoeveelheid lichtvervuiling betrouwbaar kunnen meten en hoe we de negatieve effecten van buitenverlichting kunnen verminderen, terwijl de lichtomgeving goed genoeg is voor mensen”, zegt Maria Nilsson Tengelin.
De absolute meerderheid van de deelnemers gaf de voorkeur aan het witte licht (2200 K en 3000 K) en slechts een zeer klein deel gaf aan de voorkeur te geven aan het oranje licht. Op de vraag of men andere verlichting om milieu-/energieredenen zou kunnen accepteren, nam het aandeel mensen dat zich oranje verlichting kon voorstellen toe.
“Het veldexperiment liet zien dat 1800 K een slechtere zichtbaarheid en gevoel van veiligheid en zekerheid geeft. Over het algemeen vonden vrouwen dat het milieu minder veilig aanvoelde. Maar de acceptatie van oranje licht neemt toe met het besef dat het meer rekening houdt met de ecologische impact.
“Het veldexperiment liet zien dat 1800 K een slechtere zichtbaarheid en gevoel van veiligheid en zekerheid geeft. Over het algemeen vonden vrouwen dat het milieu minder veilig aanvoelde. Maar de acceptatie van oranje licht neemt toe met het besef dat het meer rekening houdt met de ecologische impact. Maria Nilsson Tengelin, RISE
Een nieuwe meetmethode
Het volgende samenwerkingsproject gaat over de verdere ontwikkeling van de methodologie voor de metingen. Het doel is om een nieuwe methode te ontwikkelen voor het beoordelen en meten van onnodig licht in stedelijke beschermde natuuromgevingen en waterlopen.
“We kijken naar welke punten, met welke parameters en hoeveel metingen je moet doen om de milieu-impact van licht op een nauwkeurig en betrouwbare manier te kunnen beoordelen.
Het project gaat ook over het definiëren van wat er in een norm moet worden opgenomen. Op dit moment wordt licht gemeten met een focus op hoe het zijn functie vervult voor mensen – op de weg en hoe het wordt weerspiegeld in de gezichten van tegemoetkomende personen – en zodat het niet verblindend of storend is voor de mensen in de omgeving. De hoeveelheid onnodig licht wordt echter niet gemeten in de geometrie en niveaus die van belang kunnen zijn voor dieren en planten. De basisprincipes van de huidige normen zijn gebaseerd op de grenswaarden voor de menselijke ervaring, terwijl de nieuwe drempelwaarden rekening moeten houden met dieren en de natuur.
“Veel mensen zijn van zeer goede wil, maar we hebben nog niet genoeg documentatie om te praten over hoe ze moeten meten, of wat ze überhaupt zouden moeten meten. Elk jaar worden veel ecologische studies uitgevoerd, maar deze zijn vaak niet zo opgezet dat de resultaten kunnen worden gebruikt om de verlichting te plannen. Met nieuwe richtlijnen en een uitgewerkte norm zouden we betere omstandigheden krijgen en hopelijk een groot verschil maken”, concludeert Maria Nilsson Tengelin.
Dit is deel twee van drie in onze serie artikelen over bio-inclusieve verlichting. De volgende keer ontmoeten we Henrik Sandqvist, productmanager voor buitenverlichting bij Fagerhult, die zal vertellen hoe we onze verlichtingsoplossingen aanpassen aan de behoeften van zowel mensen als dieren. U vindt het vorige artikel hier.
Annika Jägerbrand (Universiteit van Gävle), Maria Nilsson Tengelin (RISE) and Henrik Sandqvist (Fagerhult).
Onze visie op Bioinclusive Lighting
Met Bioinclusive Lighting denken we ook aan het milieu en hoe we de impact van verlichting op dat milieu kunnen minimaliseren. De kern van verantwoorde verlichting is het juiste licht, op de juiste plaats, op het juiste moment.
Meer lezenGerelateerd nieuws
Als materiaal ertoe doet – Wrapped komt met een nieuwe kijk op duurzame verlichting
In een wereld waar elke gram materiaal en elke gram koolstofdioxide telt, duikt Wrapped op niet als een gewoon armatuur – maar als een statement. Het is Fagerhult's meest duurzame pendelarmatuur tot nu toe, en dat is niet per ongeluk zo gekomen. Elk detail, elke beslissing, elk materiaal werd gekozen met een duidelijk plan. Duurzaamheid begint vaak met een eenvoudige vraag: Waar is het van gemaakt? Voor Wrapped is het antwoord een trio materialen die elk hun eigen milieuverhaal met zich meedragen. Massief karton: een vertrouwde vriend Bij Fagerhult vond het eerste gebruik van massief karton in 2021 plaats met Multilume Re:Think. Maar voor Wrapped zijn we nog een stapje verder gegaan. Het materiaal bestaat uit een drielaagse constructie met een 100% gerecyclede kern, een hernieuwbare FSC-gecertificeerde toplaag en een dunne beschermende plastic folie. Een materiaal dat dus al voor 65% gerecycled is – en een 89% lagere CO₂-uitstoot heeft dan nieuw geëxtrudeerd aluminium. Fotogalerij: Massief karton Wrapped is gemaakt van biologisch massief karton, gerecycled aluminium en post-consumer gerecycled plastic. Plastic opnieuw vormgeven Plastic wordt vaak genoemd in gesprekken over duurzaamheid. Maar niet alle plastic wordt op dezelfde manier gemaakt. Wrapped gebruikt gerecycled consumentenplastic: het soort plastic dat al eerder een leven heeft geleid, misschien als shampoofles of voedselcontainer. Pre-consumer plastic daarentegen is anders, omdat het nooit eerder in de schappen heeft gestaan. Citaat: Josefin Carlsson Aluminium met een verleden Aan de binnenkant van Wrapped zitten twee structurele onderdelen die zijn gemaakt van 100% post-consumer gerecycled aluminium. Ook dit materiaal maakt deel uit van een circulaire infrastructuur – en heeft misschien ooit wel deel uitgemaakt van een Notor armatuur. In vergelijking met nieuw aluminium vermindert deze keuze de uitstoot met 83%. Ontworpen met minder - gemaakt om lang mee te gaan Duurzaamheid gaat echter niet alleen over wat je gebruikt - maar ook over hoeveel. Met slechts 900 mm is Wrapped korter dan een conventioneel pendelarmatuur van 1200 mm. Alleen al die vermindering van de afmetingen verlaagt de impact op het klimaat met 25%, zonder afbreuk te doen aan de verlichtingsprestaties van het armatuur. Josefin Carlsson vergelijkt de klimaatimpact van producten in het Fagerhult Experience Centre in Habo. Om de impact van Wrapped te begrijpen, helpt het om te kijken waar we vandaan komen. In 2021 had Notor 65, gemaakt van nieuw aluminium, een klimaatimpact van 34 kg CO₂e. In 2024, met 75% gerecycled aluminium, was dat getal teruggebracht tot 25 kg CO₂e. En Wrapped komt nu uit op slechts ongeveer 12 kg CO₂e. "Dat is een derde van de oorspronkelijke Notor 65 en de helft van de huidige uitvoering, en een stille revolutie, gemeten in kilogrammen CO₂e," zegt Josefin Carlsson. Na een lange levensduur; die wordt geschat op 100.000 uur, is Wrapped klaar voor een al even duurzame exit. Door het ontwerp is het eenvoudig te demonteren, waarbij elk materiaal recyclebaar is en klaar voor een volgend hoofdstuk in de circulaire economie.
De cirkel sluiten – en de levenscyclus van armaturen verlengen
Het concept van het opnieuw gebruiken van oude armaturen om materiaal en energie te besparen wordt steeds populairder. Om weer opnieuw te kunnen stralen heeft een verouderd armatuur soms alleen maar wat liefdevolle verzorging en technische vaardigheden nodig. We ontmoetten Emma Hallman, Mathilda Holl en Andreas Ekslätt, het team achter ReLight bij Fagerhult, om te praten over de uitdagingen die gepaard gaan bij het vinden van oplossingen om oude armaturen naar de toekomst te voeren. Bij Fagerhult beïnvloedt een diepgewortelde innovatiecultuur alle aspecten van het werk. Dit komt mogelijk voort uit de mentaliteit van oprichter Bertil Svensson om problemen op te lossen met soms kleine middelen - en nieuwsgierigheid en toewijding. In tegenstelling tot nu was duurzaamheid toen echt geen modewoord. Het bewust gebruiken van onze middelen en het streven naar een hoge kwaliteit zijn echter altijd hoekstenen geweest voor Fagerhult. Vandaag de dag heeft een nieuwe focus op circulariteit ons aangespoord om ons denken uit te dagen en ons bewust gemaakt van het vinden van duurzame oplossingen. De afdeling Bespoke Lighting Solutions (BLS) van Fagerhult ontwikkelt al vele jaren unieke armaturen en aangepaste oplossingen. Dus het opknappen en bijwerken van oude armaturen is niet onbekend voor ons. Maar de ambitie om oude armaturen opnieuw te gebruiken en te herbouwen om de klimaatimpact te verminderen is in de loop der tijd wel toegenomen. In dit proces worden het ontwerp en de technologie van gisteren bijgewerkt tot de vooruitgang van vandaag om te voldoen aan de eisen van morgen. Citaat ReLight uw oude armaturen Voor het ReLight-team van Fagerhult bestaan er geen ongebruikelijke vragen of onmogelijke oplossingen. Dagelijks behandelen ze vragen uit de markten van Fagerhult over speciaal ontwikkelde verlichtingsoplossingen voor projecten. Het is een complex proces, maar gedurende die tijd hebben ze geleerd dat sommige projecten ideaal zijn voor het hergebruik van oude armaturen in plaats van te investeren in nieuwe. “Voor ons vormen de kwaliteit van het armatuur op het gebied van verlichtingscomfort, veiligheid en esthetiek de kern van elk ReLight-project. We berekenen ook grondig of - en hoeveel - we de totale klimaatimpact van het armatuur gedurende de levenscyclus kunnen verminderen. Als aan al deze eisen is voldaan, beginnen we met het ontwikkelen en ontwerpen van een nieuwe kit”, zegt Emma Hallman. Binnen ReLight hebben we de uitgesproken wilskracht om materialen en energie te besparen en een milieu-inspanning te leveren door de armaturen te moderniseren. Niet alle oude armaturen gaan echter eeuwig mee; sommige zijn verouderd en dan is het beter om te recyclen dan te refurbishen. Img “Voor ons vormen de kwaliteiten van de armatuur op het gebied van lichtcomfort, veiligheid en esthetiek de kern van elk ReLight-project. Op verzoek berekenen we ook of – en hoeveel – we de totale klimaatimpact van de armatuur gedurende de hele levenscyclus kunnen verminderen”, zegt Emma Hallman. Bij Fagerhult zijn veiligheid en kwaliteit de rode draad die alle producten combineren. En ReLight is daarop geen uitzondering. Gedurende het proces zijn CE-markering en testen cruciale factoren. "Om de algehele kwaliteit te garanderen, wordt de vernieuwde armatuur vóór levering volledig CE-gemarkeerd. We willen ook de installatie ter plaatse zowel soepel als snel laten verlopen, en de nieuwe kit benadert een complete armatuur zo dicht mogelijk”, zegt Andreas Ekslätt.